Zerzevan Kalesi nerede? Zerzevan Kalesi önemi nedir?

Kültürel miraslarımız içinde yer ve Dünya Geçici Miraslar Sıralaması’ne dahil edilen Zerzevan Kalesi bünyesinde fazlaca geniş bir zamanı barındırıyor. İşte kaleyle ilgili tüm bilgiler ve geçmişine ilişkin detaylar…

ZERZEVAN KALESİ NEREDE, ÖNEMİ NEDİR?

Zerzevan Kalesi ve kalenin içinde yer edinen Mithraeum (Mithras Tapınağı); Diyarbakır ili, Çınar ilçesi, Demirölçek mahallesinde yer almıştır. Bu bölgede, Asur Periyodu’nde (M.Ö. 882-611) Kinabu olarak adlandırılan bir kalenin var olduğu ileri sürülmektedir. Pers Periyodu’nde de (M.Ö. 550-331) Kral Yolu üstünde bulunan yerleşim alanının yol güvenliğinin sağlanması amacıyla kullanılmış olduğu düşünülmektedir. Mevcut çalışmalara gore, kalenin M.S. 3 yy.’da kullanıldığı söylenebilir. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (M.S. 491-518) ve Justinianos I (M.S. 527-565) dönemlerinde onarılarak, bazı yapılar ise tekrardan inşa edilerek mevcut son haline getirilmiştir. 639 senesinde İslam orduları tarafınca bölgenin fethine kadar yerleşim kullanılmış olmalıdır.

Surlarla çevrelenmiş yerleşimdeki kamu yapılarının bulunmuş olduğu cenup alanda, gözetleme ve müdafa kulesi (cenup kule), kilise, yönetim binası, cephanelik (arsenal), kaya sunağı şeklinde mimari kalıntılar yer almıştır. Kuzeyinde ise cadde-sokaklar ve konutlar takip edilebilmektedir. Konutların bulunmuş olduğu alanda bununla birlikte su sarnıçları, yeraltı kilisesi, yeraltı sığınağı, Mithraeum, hemen hemen işlevi belirlenemeyen birçok yapı da tespit edilmiştir. Surların haricinde ise yerleşime su elde eden kanallar, sunu çanakları ve taş ocakları vardır. Nekropol alanında ise kaya mezarları ve tonozlu mezarlar bulunmaktadır.

Zerzevan Kalesi askeri yerleşimi, yer altı ve yerüstü yapıları ile dünyanın en iyi korunmuş Roma garnizonlarındandır ve insanlığın kültürel gelişimini oluşturan değişik kültürel-inanç evrelerine ilişkin izleri bir arada taşımaktadır. Pagan ve Hıristiyan Roma’ya ilişkin mimari yapılar sürecinin tüm özelliklerini ve teknolojik gelişmelerini yansıtmaktadır. Günümüze kadar Roma’nın doğu sınırında bulunan tek Mithras Tapınağı burada yer almıştır. Bu niteliklerinden dolayı “Zerzevan Kalesi ve Mithraeum” olarak (iii), (iv) ve (vi). kriterler kapsamında Dünya Miras Geçici Sıralaması’ne dahil edilmiştir.