Covid-19’un yeni varyantı EG.5 (Eris) nedir ve dünyada ne kadar hızla yayılıyor?

Pandemi birçok şahıs tarafınca geçmişte kalan bir anı şeklinde görünse de koronavirüs, virüsün son mutasyona uğramış türleri sebebiyle artan yeni vakalarla yayılmaya devam ediyor.

Covid-19’un yıl başlangıcında EG.5 adı ile tanımlanan yeni alt varyantı, Avrupa’da artış gösteriyor.

Vakalar küresel olarak artarken EG.5, Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca bu ay “izlenmesi ihtiyaç duyulan varyant” listesine alındı.

Yeni varyant EG.5 (Eris) nedir?

• EG.5, Covid-19’un Omicron varyantının bir alt türü ve dünya genelinde dolaşımda olan öteki varyantlarla yakından ilişkili. 
• Virüsün mutasyona uğramış bir versiyonu olarak biliniyor.
• Haziran ayı sonunda Covid-19 vakalarının yüzde 7,6’sını oluştururken, temmuz sonunda küresel olarak yaygınlığı yüzde 17,4’e terfi etti. 
• DSÖ, geçen hafta EG.5 (Eris) varyantına ilişkin yeni bir rapor yayımladı.
• Rapora gore, evvel “gözlem altındaki varyant” olan ve statüsü “izlenmesi ihtiyaç duyulan varyant” olarak değiştirilen Eris’in yaygınlığında istikrarlı bir artış olurken, 7 Ağustos itibarıyla 51 ülkeden 7 binin üstünde numune paylaşıldı.
• Mevcut kanıtlara dayanarak, Eris’in oluşturduğu halk sağlığı riski, öteki mevcut Covid-19 varyantlarının riskine benzer şekilde “küresel düzeyde düşük” olarak değerlendirildi.
• Eris’in, özelliklerine bağlı olarak küresel olarak yayılabileceği ve vakalarda artışa niçin olabileceği kaydedildi.
• DSÖ’ye gore bu türün halk sağlığı riski, önceki dolaşımdaki varyantlara yakınlığı sebebiyle daha düşük.

EG.5’in (Eris) emareleri neler ve öteki varyantlardan şiddetli mi?

Johns Hopkins Üniversitesi Moleküler Mikrobiyoloji ve İmmünoloji Kısmı’nden profesör Andrew Pekosz, üniversitenin halk sağlığı okuluyla yapmış olduğu röportajda EG.5’in semptomlarının öteki varyantlara benzer göründüğünü belirtti.

Covid-19 semptomları içinde ateş, öksürük ve yorgunluğun yanı sıra burun akıntısı, baş ağrısı ve kas ağrısı içeriyor. 

Soğuk algınlığı, grip ya da zatürre şeklinde hissedilebilir.

DSÖ’nün Covid-19’a karşı savaşım ekibi lideri Maria Van Kerkhove, ay başlangıcında yapmış olduğu açıklamada, “2021 sonundan beri dolaşımda olan öteki Omicron alt serilerine kıyasla EG.5’in şiddetinde bir değişim tespit etmiyoruz” dedi. 

Oxford Üniversitesi’nden Enfeksiyon ve Bağışıklık Profesörü Andrew Pollard, Euronews’e yapmış olduğu açıklamada, Omicron ve alt varyantlarının virüsün önceki türlerine gore daha azca şiddetli olduğuna dair bazı kanıtlar bulunduğunu kaydetti. 

Sadece bunun yorumlanmasının karmaşık bulunduğunu, zira nüfusun virüse karşı bağışıklığının yüksek olduğu ve insanların bağışıklığının da ciddi hastalıklara karşı müdafa yapacağını söylemiş oldu.

Eris varyantı ne kadar dolaşımda?

EG.5 ilk etapta Çin, Japonya ve Cenup Kore’deki dolaşımdan kaynaklanıyordu şimdilerde ise Şimal ABD ve Avrupa’da da artıyor.

Fransa Halk Sağlığı Kurumu, ülkede EG.5’in 17 Temmuz’da sekansların yüzde 26’sını temsil ettiğini, bundan önceki hafta ise sekansların yüzde 15’ini oluşturduğunu ve bunun “küresel durumla tutarlı” bulunduğunu bildirdi.

İngiltere’de, bilhassa EG.5.1 ülkedeki varyantlar için en süratli gelişme oranına haiz ve vakaların yüzde 14’ünü temsil ediyor. 

İngiltere Sıhhat Güvenliği Ajansına (UKHSA) gore, yeni varyant Eris, ülke genelindeki her 7 yeni vakadan birini oluşturuyor.

Eris, yüzde 39,4’le vakaların ortalama yarısını oluşturan Arcturus’tan sonrasında İngiltere’de en yaygın ikinci varyant olarak kayıtlara geçti.

Hastalık Denetim ve Önleme Merkezlerinden (CDC) alınan verilere gore, ABD’de EG.5, vakaların ortalama yüzde 17’sine karşılık ediyor ve izlemede olan öteki Omicron türlerinden daha çok.

DSÖ, varyantla ilgili risk değerlendirmesinde “EG.5 prevalansının (yaygınlık) arttığı bazı ülkelerdeki vakalarda ve hastaneye yatışlarda artış görülmüştür, sadece şu anda EG.5 ile direkt ilişkili hastalık şiddetinde bir artış olduğuna dair herhangi bir kanıt yok” ifadelerine yer verdi. 

Covid’in yeni mutasyonlarıyla ilgili endişelenmeli misiniz?

Kao, “Büyük bir vaka meydana gelmeden ne kadar uzun süre devam edersek, aşı üretimi (ve) organik bağışıklık kombinasyonu sebebiyle yavaş yavaş yine daha rahat olabiliriz… Sadece tamamen kayıtsız olmak için hemen hemen oldukca erken” diyor ve ekliyor:

“Covid-19, dolaşımda olan başka bir mevsimsel solunum yolu enfeksiyonu haline gelse dahi ve bir varyant yıkım boyutunda olmasa bile, Covid vakalarının sayısını, gripten tertipli olarak beklediklerinizle beraber hastaneye yatış sayısını artırırsa, bizlere ağır zorluklar yaşatabilir.” 

Şimdilerde Covid-19 aşıları EG.5’e yakın olan Omicron XBB varyantları için uyarlanıyor.

Pfizer ve BioNTech bu güçlendiriciler için haziran ayında Avrupa İlaç Ajansı’na ruhsat başvurusunda bulunmuş oldu.

“Aşılar hala tüm Covid-19 varyantlarının niçin olduğu ciddi hastalık ve ölüme karşı muhteşem koruma sağlıyor” diyen Oxford Üniversitesi’nden Pollard, sözlerini şöyleki devam ettiriyor:

“Güçlendirici dozlar zayıf, yaşlı yada enfeksiyon gelişmesi halinde daha da kötüleşebilecek altta yatan sıhhat sorunları olan bireylerde enfeksiyon riskini azaltıyor. Mevcut aşıların bu varyanta karşı bir miktar koruma sağlaması olası” 

Ülkeler sıralamaya devam ettikçe yeni varyantlar da ortaya çıkmaya devam edecektir. 

Uzmanlar bu hafta Danimarka ve İsrail’de ortaya çıkmış olduğu bildirilen ve spike proteininde daha çok mutasyon içeren başka bir varyanta daha işaret etti. 

DSÖ yetkilisi Van Kerkove, Covid-19’un her ülkede gelişim aşamasında ve dolaşımda olduğuna dikkat çekti.

“Bu devam edecek ve bizim de buna hazırlıklı olmamız gerekiyor” diyen Kerkove, ülkeleri verileri sıralamaya ve kamuyla paylaşmaya devam etmeye çağırdı.

Sıhhat uzmanları, hastalığa karşı bağışıklığın azalması ve Covid-19 aşılarının üstünden belirli bir süre geçmesinin de vakalardaki artışa niçin olabileceği ihtimali üstünde duruyor.

DSÖ, Covid-19’un “BA.2.86” varyantını “gözlem altındaki varyant” olarak güncelledi

Ayrıca Dünya Sıhhat Örgütü, bugün (18 Ağustos) Covid-19’un “BA.2.86” varyantının statüsünü, taşımış olduğu oldukca sayıdaki mutasyon sebebiyle “gözlem altındaki varyant” olarak güncelledi.

DSÖ’den Covid-19’un “BA.2.86” varyantına ilişkin meydana getirilen yazılı açıklamada “DSÖ, taşımış olduğu oldukca sayıda mutasyon sebebiyle bugün Covid-19’un BA.2.86 varyantını ‘gözlem altındaki varyant’ olarak belirledi. Şimdiye kadar, birkaç ülkeden varyantın yalnızca birkaç örneği rapor edildi.” ifadeleri yer aldı.

Bu varyantı ve yayılma boyutunu idrak etmek için daha çok veriye gereksinim olduğu sadece mutasyonların sayısının dikkat çekici olduğu kaydedilen açıklamada, “DSÖ, daha fazlasını öğrendikçe ülkeleri ve halkı güncelleyecek.” ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, DSÖ’nün şu anda 3 “izlenmesi ihtiyaç duyulan” ve 7 “gözlem altındaki” Covid-19 varyantını takip etmiş olduğu de açıklandı.

Covid-19’un yayılmaya ve mutasyona uğramaya devam etmiş olduğu hatırlatılan açıklamada, DSÖ’nün Covid-19’un daha iyi takip edeni ve raporlanması için ülkelere yapmış olduğu çağrısı tekrarlandı.