Avrupa’da esrar kullanımı nerede yasak, hangi ülkelerde yasal?

Almanya, Malta’dan sonrasında esrarı kişisel oranda tüketim amaçlı kullanım için yasallaştıran ikinci Avrupa Birliği (AB) ülkesi olma yolunda. Eylülde tatilden dönecek federal meclisin, kabinenin kabul etmiş olduğu yasayı onaylaması umut ediliyor. Bu adım öteki birlik üyelerinin de aynı yönde adım atmalarına öncülük edebilir.

Şimdiden bazı üye ülkeler, daha çok erişilebilir hale gelen tıbbi marihuana için pilot programlar yürütürken, kimi uzmanlar Avrupa pazarının ABD Birleşik Devletleri (ABD) yada Kanada’dan daha yavaş büyümüş olduğu görüşünde.

Ek olarak Avrupa’nın büyük bölümünde esrar hala yasa dışı ve bazı AB devletlerinde esrar bulundurmak hapis cezası verilebilen suçlardan sayılıyor.

Marihuana öncüleri

• Malta şu anda esrar ekimi, tüketimi ve bulundurulması mevzusunda AB’deki en toleranslı yasalara haiz. 18 yaşın üstündeki kişiler, 2021 senesinde kabul edilen mevzuata gore 7 grama kadar esrar taşıyabiliyor ve evde dört kenevir bitkisine kadar yetiştirebiliyor. Sadece kamusal alanda esrar içmek hala yasak.
• Hollanda marihuana tüketimi mevzusunda çoğu zaman rahat bir ülke olarak görülse de, uyuşturucu yetiştirmek, satmak ve bulundurmak yasa dışı kabul ediliyor. Ülkenin meşhur kafelerinde satışına “göz yumuluyor” ve 5 gramdan fazla esrar bulundurmak kabahat olmaktan çıkarılmış durumda.
• Portekiz’de esrar 2001’den bu yana kabahat olmaktan çıkarılmış durumda. Minik miktarlarda tüketimi ve bulundurulması yönetimsel bir kabahat olarak değerlendiriliyor.
• İspanya’da ise kişisel tüketim yasak olmasa da kamusal alanda kabahat kabul ediliyor. Kişiler para cezasına çarptırılıyor. 
• Lüksemburg’da ise kişisel tüketimin yanı sıra bu yıl itibariyle dört kenevir bitkisinin yetiştirilmesine de hoşgörme gösterilmeye başlandı. Kamusal alanda kenevir bulundurmak da kabahat olmaktan çıkarılıyor.

Birçok AB ülkesi eğlence amaçlı esrarı kabahat olmaktan çıkarıyor olsa da, AB’nin bazı bölgelerinde yasal olarak hala hapis cezası verilebiliyor.

Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi’ne (EMCDDA) gore esrar yasaları çoğu zaman psikoaktif madde delta-9-tetrahidrokannabinol (THC) miktarıyla ilgili.

Tıbbi marihuana için pilot programlar

Tıbbi kullanım için esrar Avrupa devletlerinde giderek daha çok bulunabilir hale geliyor. Sadece pazar hala gelişme sürecinde.

Bazı ülkeler, kanser, AIDS, çoklu skleroz (MS) ve kronik ağrı çeken hastalar için bazı terapötik yararları olduğu çeşitli çalışmalarla kanıtlanmış olan tıbbi marihuanaya daha çok erişim sağlayabilecek kamu pilot programları başlattı.

• Mesela Danimarka’da 2018’de yürürlüğe giren bir pilot program, doktorların ülkede daha ilkin yasal olmayan ürünleri reçete edebilmelerine olanak tanıyor.
• İrlanda’da, tıbbi kullanım için esrar ürünlerine erişimi kolaylaştırmak amacıyla 2019 senesinde beş senelik bir pilot program başlatıldı. Bu program çoklu skleroz, kemoterapi ile ilişkili bulantı ve kusma ile şiddetli epilepsi hastalarında kullanılabiliyor.
• Fransa da 2021 senesinde tıbbi esrar pilot projesi başlattı ve hükümetin ilaç ajansı şu anda Fransa’nın gelecekteki tıbbi esrar ürünleri üretimi için daha spesifik kurallar tanımladı.
• Ek olarak, Çek Cumhuriyeti ve Almanya’da hastalara tıbbi esrar için geri ödeme yapılabilirken, öteki ülkelerde maliyet yalnızca hasta tarafınca karşılanıyor.

Fakat esrar mevzusunda atılan adımlara karşın Curaleaf International’ın baş tıbbi sorumlusu, Mikael Sodergren, Avrupa’nın bu mevzuda Kanada, Avustralya ve ABD’nin peşinde kaldığını yazdı.

Sodergren, “Birçok ülkede tıbbi kenevir yalnızca ruhsatlı ilaçların etkisiz olduğu kanıtlandığında bir tedavi olarak kullanılıyor” ifadelerini kullandı.

Avrupa Parlamentosu 2019 senesinde tıbbi kenevir mevzusunda AB çapında kurallar getirilmesi ve daha çok bilimsel araştırma yapılması çağrısında bulunan bir sonucu kabul etti.

Internasyonal yasal statü değişiyor

BM Narkotik Uyuşturucular Komisyonu 2020’de, esrarın opioidler ve eroin ile beraber sınıflandırıldığı Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 Tek Sözleşmesi’nin IV. listesinden çıkarılması yönünde oy kullandı.

IV. listedeki ilaçlar, “üretim, imalat, ihracat, ithalat, tecim ve bulundurulması yada kullanımı” mevzusunda yasaklı olma özelliğine haiz. 

Ek olarak hiçbir tedavi edici faydası olmadığı düşünüldüğü için daha çok kontrole tabiler. 

Esrarın bu listeden çıkarılması, ihtimaller içinde tıbbi kullanımlarının tanınması için internasyonal alanda bir kapı açtı.

Esrarın IV. listeden çıkarılmasını kabul etmeyen tek AB ülkesi Macaristan oldu. Bu yıl Avrupa Komisyonu, bloğun tutumuna aykırı bulunduğunu belirterek Macaristan’ı AB Hakkaniyet Divanı’na yakınma etti.

Ülkede esrarın hem kişisel amaçlı hem de tıbbi kullanımı hala yasa dışı kabul ediliyor. Aynı şekilde İsveç’te de kişisel amaçlı kullanımda “sert” ve “yumuşak” uyuşturucular içinde bir fark ayrımında bulunulmuyor. Şu demek oluyor ki esrar ve eroin uyuşturucu olarak sınıflandırılıyor ve ülkede uyuşturucuya karşı sıfır hoşgörü politikası uygulanıyor.

Tıbbi marihuanaya yalnızca İsveç Tıbbi Ürünler Kurumu ve bir hekim tarafınca onaylanan belirli durumlarda izin veriliyor.

Ek kaynaklar • Rita Palfi